Wbrew obiegowej opinii, nie wszystko, co jest związane z rozwodem i podziałem majątku musi trwać latami i kosztować fortunę. Szybki rozwód to temat na oddzielny artykuł, w tym skupimy na kwestii, która się z rozwodem wiąże, czyli na podziale majątku wspólnego małżonków.
Szybki podział majątku – od czego zacząć, jak to zrobić i ile to kosztuje?
Warto pamiętać, że majątek można podzielić dopiero wtedy, kiedy między małżonkami ustala wspólność majątkowa. Najczęściej dzieje się tak w wyniku rozwodu, ale można zrobić to jeszcze w trakcie trwania małżeństwa. Najczęstszym przykładem ustania wspólności jest ustanowienie przez małżonków rozdzielności majątkowej. Inne sytuacje, które odnoszą ten skutek to:
- Ustanowienie separacji
- Ubezwłasnowolnienie jednego z małżonków
- Ogłoszenie upadłości konsumenckiej jednego z małżonków
- Śmierć małżonka.
W tym artykule koncentruję się na podziale majątku związanym z rozwodem, ale warto mieć na uwadze, że podobne zasady możemy stosować też w innych okolicznościach. Poniższe zasady mogą się przydać szczególnie w sytuacji, kiedy małżonkowie ustalają rozdzielność majątkową i chcą podzielić wspólny majątek jeszcze przed rozwodem.
Co musisz wiedzieć aby przeprowadzić szybki podział majątku?
- Porozumienie między małżonkami w przedmiocie podziału majątku
- Sposoby szybkiego podziału majątku
- Co wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków?
- Jak podzielić majątek wspólny?
- Ile kosztuje szybki podział majątku?
- Jak długo trwa podział majątku?
1. Skuteczny sposób na szybki podział majątku? Dogadajcie się.
Absolutną podstawą i warunkiem koniecznym szybkiego podziału majątku jest porozumienie małżonków. Jeśli chcecie szybko załatwić sprawę, musicie dążyć do porozumienia. Warto uzbroić się w cierpliwość i wykrzesać z siebie maksimum dobrej woli. Jeśli zadziała to obustronnie, uda się szybko przejść przez podział majątku.
Warto pamiętać, że taki szybki podział majątku nie wymaga udziału prawników. Możecie z powodzeniem dogadać się między sobą i jeśli oboje będziecie usatysfakcjonowani, zakończycie temat bez udziału zewnętrznych doradców.
Może się tak zdarzyć, że jedno z małżonków będzie czymś zaniepokojone lub będzie potrzebowało potwierdzenia, że to, na co się godzi, jest dla niego korzystne. Wówczas, aby upewnić się, że umowny podział majątku jest zgodny z prawem i nie pociąga za sobą nadmiernego ryzyka, możecie zwrócić się adwokata lub radcy prawnego.
2. Sposoby podziału majątku
Zacznijmy od tego, że można podzielić majątek na mocy umowy małżonków albo sądownie. Wybrany sposób zależy od tego, czy małżonkowie są w stanie się porozumieć, czy zależy im na czasie i wspólny majątek jest bardzo złożony.
Szybki podział majątku w umowie między małżonkami
Jeśli podział majątku następuje w drodze porozumienia między małżonkami, przybiera formę umowy. W zależności od tego, co składa się na majątek wspólny małżonków, umowa może być zawarta w różnych formach.
Jeśli do majątku należą same ruchomości – wystarczy zwykła forma pisemna. Jeśli dzielimy majątek obejmujący nieruchomość – wymagana jest forma aktu notarialnego. Oczywiście, nic nie stoi na przeszkodzie, aby majątek złożony wyłącznie z ruchomości podzielić w formie aktu notarialnego.
Sądowy podział majątku
Podziału majątku można też dokonać przed sądem. Już w trakcie rozwodu, na wniosek jednego z małżonków sąd może dokonać podziału majątku, o ile nie spowoduje to przedłużenia postępowania. Będzie to możliwe szczególne wtedy, kiedy między małżonkami nie ma sporu ani o skład, ani o sposób podziału majątku i nie będzie potrzeby przeprowadzania szeroko zakrojonego postępowania dowodowego.
Ponadto, w każdej chwili po rozwodzie każdy z małżonków może złożyć do sądu wniosek o podział majątku wspólnego. To jest najczęstszy sposób podziału majątku, kiedy małżonkowie nie chcą się dogadać lub są skonfliktowani.
Zdecydowanie nie jest to sposób na szybki podział majątku. Sąd w toku postępowania bada jakie składniki należą do majątku wspólnego, rozlicza nakłady i wydatki. Potrzebne są wyceny majątku dokonane przez rzeczoznawców, przesłuchania świadków i stron. Jest to kosztowne i długotrwałe postępowanie. Jeśli tylko jest taka możliwość, warto spróbować się porozumieć w tej kwestii i przyspieszyć sprawę dokonując zgodnego podziału majątku.
Chcesz wiedzieć więcej o tym, co może się stać z mieszkaniem po rozwodzie? Przeczytaj nasze kompletne opracowanie tematu. Przystępnie tłumaczymy opcje i możliwości, które dają nam przepisy polskiego prawa.
3. Spisanie i podział majątku
Aby wiedzieć jak coś podzielić, trzeba najpierw wiedzieć co dzielimy.
Co do zasady -jeśli małżonkowie nie podpisywali tzw. intercyzy, czyli nie ustanowili odrębności majątkowej, wszystko, co nabyli wspólnie lub jedno z nich od dnia zawarcia małżeństwa wchodzi w skład ich majątku wspólnego.
Majątek wspólny małżonków – z czego konkretnie się składa?
Polskie prawo nie przewiduje zamkniętego katalogu składników majątku wspólnego małżonków. Jednak przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego zawierają przykładową listę elementów objętych wspólnością ustawową. Należą do niej:
- Wszystkie przedmioty, które małżonkowie (razem i osobno) kupili w trakcie małżeństwa – samochód, mieszkanie, meble, sprzęt elektroniczny
- Pobrane wynagrodzenie małżonków – zarówno wynagrodzenie za pracę, jak i dochód z innej zarobkowej działalności
- Dochody z majątku wspólnego małżonków
- Dochody z majątków odrębnych małżonków (np. mąż wynajmuje mieszkanie, które nabył przed ślubem – czynsz najmu wchodzi w skład majątku wspólnego)
- Środki na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków
- Kwoty zwaloryzowanych składek emerytalnych zewidencjonowane na subkoncie w ZUS
- Zwykłe przedmioty urządzenia domowego, z którego korzystali małżonkowie, nawet jeśli pochodzą z darowizny lub spadku, chyba, że darczyńca lub spadkodawca wyraźnie zaznaczył, że mają stanowić element majątku odrębnego któregoś z małżonków. (np. rodzice żony kupują samochód i w umowie darowizny wskazują wprost, że samochód jest darowany do majątku osobistego żony).
To wszystko stanowi majątek wspólny i podlega podziałowi w ramach majątku wspólnego.
Co stanowi majątek odrębny małżonków?
W przeciwieństwie do określenia składu majątku wspólnego, lista składników majątku osobistego małżonków jest zamknięta. Zawiera ją art. 33 KRO. Jest to wykaz rzeczy i praw, które nie podlegają podziałowi po rozwodzie i zostają nienaruszone przy każdym z małżonków.
Do takich składników zaliczamy m.in:
- wierzytelności (wymagalne i niewymagalne) z tytułu wynagrodzenia za pracę lub innej działalności zarobkowej,
- otrzymane przez małżonka spadki i darowizny (chyba, że na co innego wskazywała wola spadkodawcy lub darczyńcy)
- to, co każde z małżonków nabyło przed ślubem
- przedmioty osobistego użytku, które służą wyłącznie małżonkowi (np. ubrania, biżuteria, sprzęt ortopedyczny, wózek inwalidzki, sprzęt sportowy, ale już nie samochód, choćby jeździł nim tylko jeden z małżonków)
- prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać wyłącznie jednej osobie (np. prawo do alimentów, służebności osobiste, przysługujące tylko jednemu z małżonków prawo dożywocia)
- odszkodowanie za szkody na osobie i zadośćuczynienie za krzywdę (ale nie renta za częściową lub całkowitą utratę zdolności do pracy)
- prawa wynikające z przepisów dotyczących współwłasności łącznej (głównie prawa związane ze spółką cywilną lub udziałem w handlowych spółkach osobowych)
- nagrody za osobiste osiągnięcia każdego z małżonków (za osiągnięcia twórcze, sportowe, za ratowanie życia, czy wygrane w teleturniejach, ale już nie nagrody pracownicze)
- prawa autorskie i prawa pokrewne każdego z małżonków (ale już dochody z praw, np. opłaty licencyjne, tantiemy – wchodzą w skład majątku wspólnego)
Do majątku osobistego każdego z małżonków wchodzą też te przedmioty, które zostały nabyte w zamian za przedmioty pochodzącą z majątku osobistego (np. działka kupiona za pieniędzy ze sprzedaży mieszkania odziedziczonego przez jednego z małżonków).
4. Jak podzielić majątek wspólny małżonków?
Kiedy już wiemy, co wchodzi w skład majątku do podziału, możemy rozpocząć sam podział. Jeśli dokonujemy podziału w ramach umowy, mamy sporą dowolność w tej kwestii.
Prawo nie reguluje tego, co w polubownym podziale majątku należy uwzględnić, ale biorąc pod uwagę fakt, że chcemy w ten sposób trwale uregulować majątkowe stosunki pomiędzy byłymi małżonkami, warto zadbać o kompletne rozstrzygnięcia. W moim przekonaniu, warto dążyć do takiego stanu, w którym umowny podział majątku uwzględnia dokładnie te same kwestie, które są przedmiotem sądowego podziału majątku. Zagwarantujemy sobie tym trwałość i niepodważalność ustaleń i zminimalizujemy ryzyko wszczęcia postępowania na wniosek drugiego małżonka o sądowy podział majątku w przyszłości.
Co zawiera umowny podział majątku?
Umowa o podziale majątku powinna zawierać:
Wielkość udziału w majątku wspólnym małżonków
Warto zacząć od ustalenia udziału w majątku wspólnym. Co do zasady, wynosi on ½, ale może się zdarzyć, że udziały będą ustalone inaczej. Zdarza się tak, kiedy małżonkowie w różnym stopniu przyczynili się do powstania tego majątku. Najczęściej ta kwestia jest regulowana w sądowym podziale majątku, ale jeśli małżonkowie doszli do porozumienia w tej sprawie, nie ma przeszkód, żeby ująć to odpowiednio w umowie.
Spis składników majątku
Umowny podział majątku powinien zawierać możliwie kompletny spis składników tego majątku, najlepiej ze wskazaniem ich wartości.
Rozdzielenie składników majątku
Istotą umownego podziału majątku jest ustalenie, które ze składników majątku trafią do każdego z małżonków. Dzielimy więc nie tylko mieszkanie, samochód i gotówkę, ale też książki, płyty i naczynia.
Możemy też umówić się, że jeśli np. mieszkanie przypada jednemu z małżonków, drugi zobowiązany będzie do stosownych dopłat w określonej wysokości i w określonym terminie. Jeśli wysokość dopłat jest znaczna, możemy rozważyć ustanowienia zabezpieczenia spłaty. Pamiętajmy też, że ustalenie dopłat w umownym podziale majątku nie jest obowiązkowe.
Małżonkowie mogą też ustalić, że określone składniki majątku zostaną sprzedane na wolnym rynku, a oni podzielą się uzyskaną ze sprzedaży sumą stosownie do sprzedaży. Warto z wyprzedzeniem ustalić zasady, na których taka sprzedaż będzie się odbywać (minimalna cena, gdzie ogłaszamy sprzedaż, kto rozmawia z potencjalnymi nabywcami, kto negocjuje cenę itp.)
Nakłady małżonków na majątek osobisty
Można też określić wysokość nakładów, które każde z małżonków ponosiło z majątku wspólnego na majątek osobisty, jeśli takie były. Te kwoty powinny zostać wówczas uwzględnione w rozliczeniach między małżonkami.
Podział majątku a kredyt hipoteczny
Jeśli małżonkowie są stroną kredytu hipotecznego, dzieląc majątek polubownie, warto uregulować też tę kwestię. Najczęściej dzieje się tak, że małżonek który zostaje w mieszkaniu, bierze na siebie spłatę kredytu. Oczywiście wymaga to zgody banku i bank nie zawsze tej zgody udzieli, szczególnie, jeśli zobowiązany małżonek nie ma wystarczającej zdolności kredytowej.
Jeśli nie dojdzie do oficjalnego przejęcia kredytu przez jednego z małżonków, nadal oboje małżonkowie będą zobowiązani do spłaty solidarnie. A ten małżonek, który spłaca całość raty, ma prawo żądać od drugiego małżonka połowy zapłaconej kwoty
5. Ile kosztuje szybki podział majątku (2022)?
Nie ma jednej kwoty, która byłaby odpowiedzą na to pytanie. Poniżej wyjaśniam, jak koszt podziału majątku się różnicuje.
Szybki podział majątku – koszt
Umowny podział majątku, który nie wymaga formy aktu notarialnego może kosztować 0 zł, jeśli małżonkowie zrobią to sami. Może też kosztować tyle, ile kosztuje wsparcie prawne w zakresie sporządzenia umowy lub doradztwa w tej sprawie.
Umowny podział majątku u notariusza – koszt
Jeśli podział majątku jest dokonywany przed notariuszem, opłaty zależą od wartości dzielonego majątku i wynoszą maksymalnie (stan na 2022):
- do 3000 zł – 100 zł;
- powyżej 3000 zł do 10 000 zł – 100 zł + 3% od nadwyżki powyżej 3000 zł;
- powyżej 10 000 zł do 30 000 zł – 310 zł + 2% od nadwyżki powyżej 10 000 zł;
- powyżej 30 000 zł do 60 000 zł – 710 zł + 1% od nadwyżki powyżej 30 000 zł;
- powyżej 60 000 zł do 1 000 000 zł – 1010 zł + 0,4% od nadwyżki powyżej 60 000 zł;
- powyżej 1 000 000 zł do 2 000 000 zł – 4770 zł + 0,2% od nadwyżki powyżej 1 000 000 zł;
- powyżej 2 000 000 zł – 6770 zł + 0,25% od nadwyżki powyżej 2 000 000 zł, nie więcej jednak niż 10 000 zł
Notariusze dodają do tych stawek jeszcze 23% VAT. Powinniśmy doliczyć do tego koszty odpisów i ew. koszty wpisów w księdze wieczystej. Prosta zmiana właściciela na podstawie aktu notarialnego wynosi 150 zł.
Podział majątku przez sąd na zgodny wniosek stron – koszt
Jeśli natomiast zwrócimy się do sądu o podział majątku, opłaty będą kształtować się jeszcze inaczej.
Jeśli zależy nam na szybkim podziale przeprowadzonym przez sąd i przedstawimy już projekt podziału, to opłata wyniesie 300 zł. Zapłacimy tyle zarówno wtedy, kiedy wniesiemy o podział majątku w wyroku rozwodowym, jak i wtedy, gdy zrobimy to w odrębnym postępowaniu.
Warto też uwzględnić wynagrodzenie prawnika, który pomoże nam w postepowaniu. Jak wspomniałem wyżej, udział adwokata lub radcy prawnego nie jest wymagany prawem, ale bywa niezwykle pomocny nawet przy dokonywaniu zgodnych ustaleń.
Oczywiście, ten koszt jest niższy od tego, który wiąże się z „tradycyjnym” podziałem majątku przeprowadzanym przez sąd. W normalnym trybie wniosek kosztuje 1000 zł, pomoc prawnika jest w praktyce niemal niezbędna i dochodzą inne koszty postepowania. Często zachodzi konieczność wyceny poszczególnych składników majątku przez biegłych. Do tego mogą dojść koszty mediacji i np. apelacji. Jak widać – trudno tu określić górną granicę wynagrodzenia.
6. Ile trwa szybki podział majątku?
Można powiedzieć, że w zasadzie tyle, ile czasu zajmą małżonkom wspólne ustalenia. Uwzględnienie wszystkich składników majątku i rozdzielenie ich między sobą, to najbardziej czasochłonna sprawa. Przygotowanie umowy, samodzielnie lub przez prawnika, to najczęściej kwestia kilku dni. Spotkanie u notariusza zajmuje nam od godziny do kilka godzin.
W sądzie, z oczywistych względów trwa to znacznie dłużej. Zakładając zgodny podział majątku z przedstawieniem projektu podziału, możemy liczyć na to, że od złożenia wniosku do sądu (który już obejmuje poczynione wcześniej ustalenia), do zakończenia postępowania minie co najmniej kilka miesięcy. Wiele zależy od lokalizacji sądu i od obciążenia poszczególnych wydziałów, ale najbezpieczniej przyjąć takie założenie.
Jeśli składamy wniosek o podział majątku w pozwie rozwodowym i przygotowaliśmy do zgodnego, „szybkiego” rozwodu, to musimy liczyć się z 1-2 rozprawami, oddalonymi od siebie w czasie co najmniej o kilka tygodni.
Jeśli nie potrafimy dojść do porozumienia, to warto mieć na uwadze, że długość postępowań o podział majątku stosunkowo często liczy się w latach.
Szybki podział majątku – FAQ
Tak, chyba, że w skład majątku wspólnego wchodzą nieruchomości, wtedy wymagana jest forma aktu notarialnego.
Teoretycznie – nie. Wtedy oboje będziecie solidarnie zobowiązani do spłaty kredytu. W praktyce – bezpieczniej i wygodniej jest, jeśli jedno z małżonków przejmuje kredyt.
Szybki podział majątku – pomoc prawna
Potrzebujesz porady prawnej dotyczącej szybkiego podziału majątku? Może chcesz sporządzić umowę o podział majątku? A może czeka się sądowy podział majątku i poszukujesz wsparcia profesjonalnego prawnika zajmującego się sprawami rozwodowymi? Zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią.